لوازم خانگی الماس آبی

کنش پژوهی

شناخت راه ها واصول آموزش خلاق به دانش آموزان در آموزش مفاهيم ديني ( نماز )

فرمت فایل: ورد

تعداد صفحات:202

1.1. بيان مسئله

در سال هاي اخير، با توجه به تلاش هاي بسياري كه در آموزش مفاهيم ديني در مدارس صورت گرفته و نيز فعّاليّت هاي بي وقفه اي كه مربيان تربيتي براي آشنايي كودكان با مباني ديني انجام داده اند ، تنها شاهد انبوه سازي مطالب ذهني آنان به عنوان محفوظات هستيم و اين آموزه هاي تعالي بخش كه سبك زندگي و شيوه ی اعتقادات آينده ی فرد را مي سازد ، اگر با بينش و بصيرت صحيح صورت نگيرد به مرور كمرنگ شده و يا در مواجهه فرد با زرق و برق هاي فرهنگ هاي بيگانه دچار سردرگمي و در نهايت حذف اعتقادات آنها مي گردد . تغييرات برنامه هاي درسي در دوران ابتدايي و نگرش هاي جديد مسئولان آموزش و پرورش در تدوين كتب آموزشي ، حاكي از آن است كه گام هاي مؤثري در اين راه برداشته شده است ، اما هنوز نياز به ارائه ی راهكارها و الگوهاي آموزشي مناسب تر جهت انتقال آموزه هاي ديني خصوصاً نماز در مدارس هستيم.

تربيت ديني صحيح در طول دوران ابتدايي مي تواند به عنوان يكي از مهم ترين عوامل جلوگيري از ناهنجاري هاي رفتاري و رشد انديشه هاي ديني و تقويت باورهاي اعتقادي در فرد باشد . هنگامي كه از نهادينه شدن تربيت ديني صحبت به ميان مي آيد ، منظور اين است كه كودكان به عنوان نسل فردا بايد سير زندگي و اهداف خود را در بستر نظام اعتقادي جامعه مشخص كنند . دكتر باهنر در اين باره مي نويسد : تجربيات موجود و تحقيقات انجام شده نشانگر آن است كه مسأله آموزش ديني از وضعيت مطلوبي برخوردار نبوده و گاهي با تأثيرات معكوسي نيز همراه گرديده است . ( باهنر ، 1385 )

در سال هاي اخير در ميان نسل جـوان و نوجـوان ، نوعي ترديد در همه ی باورها و خود باختگي

در برابر نئومدرنيسم ديده مي شود . به گونه اي كه اسلامي كه در كلاس هاي ديني بيان مي شود ،

نمي تواند پاسخگوي دانش آموزان و مشكلات آنها باشد . ( قائمي ، بی تا )

به نظر مي رسد كه دغدغه هاي فكري بسياري از انديشمندان اسلامي نيز همين موضوع باشد ، كه

چگونه مي توان با توجه به فرصت هاي استثنايي دوران تحصيل باورهاي ديني و اعتقادات زير بنايي مذهبي كودكان را در جهت تثبيت ايمان مذهبي آنها در آينده شكل داد . چون به وجود آوردن و شكل دادن يك بينش صحيح و ارتباط دادن ارزش هاي فرد با ارزش هاي ديني از طريق روش هاي خلاقانه مي تواند در اين امر مهم بسيار موثر و مفيد واقع شود ، بنابراين پژوهش حاضر سعي دارد معلوم نمايد كه راهكارهای آموزش خلاق در آموزش مفاهيم دينی ( نماز ) به كودكان و نوجوانان و تعميق باورهاي ديني آنان ، چيست ؟ اميرالمؤمنين حضرت علي(ع ) در نهج البلاغه چنينمی فرمايند :

" لا تقسيروا اولادكم علی آدابكم فانهم مخلوقون لزمان "

فرزندان خود را بر آن اساس كه خود تربيت شده ايد تربيت نكنيد كه اينان براي زمان غير از زمان شما آفريده شده اند . ( به نقل از قائمي ) به وضوح مي توان از اين سخن مولاي متقيان برداشت نمود ، كه شرايط جديد نياز به خلاقيت هاي جديد و شيوه هاي آموزشي جديد دارد . روان شناسان و جامعه شناسان عصر حاضر نيز حداقل براين نكته اتفاق نظر دارند ، كه انتقال مفاهيم به نسل هاي جديد نياز به روش هاي همخوان با اوضاع و شرايط جديد دارد و تنوع اطلاعاتي در جهان مي تواند در صورت بد عمل كردن و تاكيد بر شيوه هاي سنتي ، به سادگي مورد بی توجّهی نسل جديد قرار گرفته و تمام تلاش هاي ما را بي ثمر سازد .

2.1. اهمّيّت و ضرورت موضوع :

آموزش مفاهيم و اعمال مذهبي به عنوان اصول اوليه زندگي اجتماعي در جامعه اسلامي محسوب مي گردد . جامعه اي كه تمام اركان آن از ابتدايي ترين نهادها تا پيچيده ترين بنيادهاي آن ، وابسته به احكام اسلام و برگرفته از اعتقادات ديني شيعه مي باشد ، بايد در انتقال اصول به كودكان ، بهترين شيوه هاي كاربردي را به كار بندد . انتقال و آموزش رفتارهاي مختلف به كودكان امري بسيار پيچيده و حساس است و يكي از موضوع هاي مهمي است كه روان شناسان در آن اتفاق نظر ندارند . يادگيري امري پيچيده و در عين حال ساده مي باشد . تئوري هاي مختلف يادگيري و روش هاي انتقال مفاهيم به كودكان داراي تنوع بسياري است . از تئوري هاي يادگيري و پرسش و پاسخ گرفته تا شرطي ابزاري و شرطي كلاسيك تا روش هاي جديدي كه توسط تئوريسين هاي مختلف علوم انساني ارائه شده است .

امروزه شناخت به عنوان يكي از مورد پسندترين و پركاربردترين مفاهيم روان شناسي محسوب مي گردد و بسياري از روان شناسان عصر حاضر با ارائه ی الگوهاي مختلف شناختي ، سعي در اثبات نظريات خود از ديدگاه هاي مختلف دارند . اهميت شناخت در آموزش و پرورش و درك پديده ها و را در سيستم هاي مختلف آموزش و پرورش به وجود آورده است .

در جامعه اي كه ما در آن زندگي مي كنيم ، اعمال و رفتارهاي اجتماعي تا حدود زيادی متأثر از آموزه هاي مختلفي است كه توسط رسانه هاي جمعي ارائه مي گردد . اگر ما نتوانيم در مواجهه با اين سيل اطلاعات مختلف ، اهداف و آرمان هاي اوليه و زير بنايي خود را منتقل و تثبيت كنيم ، بدون شك در آينده ی نزديك با بحراني فراگير روبه رو خواهيم گشت كه در آن شرايط ، ديگر نمي توان با ابزارهاي سنتي و ساده به جنگ آنها رفت. لازم است در ابتداي تشكيل و تكميل مفاهيم و اصول زير بنايی اعتقادي افراد ، ما نيز با درايت خاص ، روش هاي مؤثرتر و خلاقانه تري را به كار ببريم و نوع ديدگاه ها و نگرش هاي نوجوانمان را بر پايه ی اعتقادات ديني و ارزش هاي معنوي دين اسلام محكم و استوار سازيم .

تحولات صنعتي ، بنياد زندگي بشر را تغيير داده و حتّي محيط خانوادگي را نيز متحوّل ساخته است . بنابراين نبايد روش هايي را به كار ببريم كه براي آموزش ما از آن استفاده شده است . اصول دين هميشه ثابت و بدون تغيير است . ( حلال محمد ، حلال الي يوم القيامه ) امّا در نحوه ی آموزش مي توان از راه هاي جديدي استفاده كرد . سفر حج واجب است ، اما ضرورتي ندارد كه در حال حاضر نيز ، با اسب يا شتر انجام شود . ( قائمي ، بی تا )

اگر ما زمان شناسي و جريان شناسي را به عنوان يك اصل بپذيريم ، نبايد شاهد اين قضيه باشيم كه در امر آموزش مفاهيم ديني به فرزندانمان از ساير اديان و جوامع عقب تر هستيم . بايد مبناي كاري ما بر اين باشد كه آموزش مفاهيم ديني را با شيوه هاي جديد كه داراي جذابيت ، مقبوليت و سبب ايجاد رغبت كامل در فرد باشد ، ارائه دهيم و بين آموزه هاي ديني و زندگي پيوندهاي ناگستني برقرار نماييم .

نماز به عنوان ستون دين اسلام در ميان مسلمانان از جايگاه خاصي برخوردار است و به عنوان نماد عيني و اعتقادي مسلمين محسوب مي گردد . اگر ما بتوانيم مسير آموزش صحيح نماز را در مدارس به نحوي پيش ببريم كه فرد بدون تذكر و يا اجبار با بينش و اراده ی كامل آن را به جا آورده و ارزش هاي خود را به طور كامل وابسته به ارزش هاي ديني بداند ، مي توانيم ادعا كنيم كه توانسته ايم در انتقال اين ارزش بنيادي به نسل هاي جديد موفق عمل كرده ايم و در ضمن وابستگي فرد به اين فريضه ، مي تواند جلوي بسياري از ناملايمات و بزهكاري هاي فردی و گروهي را بگيرد .