لوازم خانگی الماس آبی

کنش پژوهی

ميزان تأثير بررسي كتاب ديني سال اول دبيرستان در شكل‏گيري هويت ديني دانش‏آموزان از ديدگاه معلمان

فرمت فایل: ورد

تعداد صفحات:130

مقدمـه

اگر درنظام اسلامي , تربيت ديني به ثمر نرسد و نسل جوان جامعه تربيت صحيح ديني پيدا نكند يعني تربيت اسلامي در وجود و شخصيت آنان زنده فعال نباشد تلخي اين ناكامي با شيريني هيچ كاميابي ديگري قابل تحمل نيست و نبايد دل را به موفقيت‏هاي ديگر خوش داشت و از اصل قضيه غافل بود. (رهبري نژاد 1375)

قشر جوان در هر جامعه‏اي به لحاظ برخورداري از توان و انرژي فراوان قادرند تأثير تعيين كننده‏اي بر آينده آن جامعه داشته باشند آنها به راحتي تغييرات اجتماعي ـ فرهنگي و حتي سياسي جامعه را سمت و سو مي‏دهند , قادرند امنيت فرهنگي جامعه را تأمين كنند و يا فرهنگ را به سويي برند كه مطلوب جامعه نيست. چرا كه ميراث فرهنگي گذشتگاه توسط آنها به نسل بعد منتقل مي‏شود و چنانچه آنها در انتقال اين ميراث فرهنگي امانت‏دار خوبي باشند و در مواجه با فرهنگهاي ديگر دچار « خودباختگي فرهنگي» نشوند, خواهند توانست امنيت فرهنگي آن جامعه را تأمين كنند. ولي اگر در مواجهه با فرهنگهاي بيگانه دچار خودباختگي فرهنگي شوند, تا چند نسل بعد از فرهنگ مطلوب جامعه نمي‏توان خبر گرفت.

همه اينها نشانگر اهميت ويژه قشر جوان و لزوم شناخت موقعيت آن و برنامه‏ريزي صحيح جهت شكوفايي صحيح شخصيت آنها دارد.

«بنابراين گزاف نيست اگر بهبود كيفيت نظامهاي تعليم و تربيت را معادل ارتقاء كيفيت حيات و تمدن انساني در همه ابعاد قلمداد كنيم و از سرمايه‏گذاري در جهت دستيابي به سياستها, اصول و روشهاي مناسب در اين عرصه بعنوان ضروري‏ترين و مدبرانه‏ترين سياست هر جامعة بشري ياد كنيم».

مهرمحمدي , محمود. جايگاه مدارس تجربي در نظام تعليم و تربيت , فصلنامه تعليم و تربيت شماره 28, ص 11

و بقول كانت « بشر تنها با تعليم و تربيت آدم تواند شد و آدمي چيزي جز آنچه تربيت از او مي‏سازد نيست»

شكوهي , غلامحسين . تعليم و تربيت و مراحل آن , مشهد , انتشارات آستان قدس , 1363 , ص 171

و از آنجائيكه تعليم و تربيت عمدي كوششي منظم و حساب شده محسوب شده است , وجود برخي طرحها براي هدايت چنين كوششي ضروري بنظر مي‏رسد. واژه برنامه‏درسي معمولاً به چنين طراحي اطلاق مي‏شود.

« شكل و ساختار برنامه درسي از تصميماتي كه در خصوص عناصر تشكيل دهنده برنامه درسي اتخاذ مي‏شود تأثيري پذيرد. عناصر تشكيل دهنده برنامه درسي عبارتند از :

1-اهداف

2-محتوا

3-فعاليت‏هاي يادگيري دانش‏آموزان

4-روشهاي ارزشيابي

5-منابع و ابزار يادگيري

6-زمان

7-فضا

8-گروه‏بندي دانش‏آموزان

9-استراتژي‏هاي تدوين و روشهاي ياددهي

يادگيري كه در برنامه‏ريزي درسي با اين عوامل 9 گانه به طرق مختلف برخورد مي‏شود.»

كلاين , فرانسيس , الگوهاي طراحي برنامه درسي , دكتر محمود مهر محمدي , فصلنامه تعليم و تربيت , شماره 4 و 3 ص 11

اما مفهوم مسلط برنامه درسي چه از نظر تاريخي و چه در حال حاضر موضوعات مدرسه‏اي است كه بوسيله معلمان تدريس شده و بوسيله دانش‏آموزان فراگرفته مي‏شود.

در نظام كنوني آموزش و پرورش ايران نيز كتاب درسي بهترين مرجع و منبع يادگيري دانش‏آموزان است و تقريباً تمام فعاليت‏هاي آموزش رسمي در چارچوب كتاب درسي صورت مي‏گيرد.

در فرايند ارزيابي برنامه درسي يا اتخاذ تدابير و تصميمهاي برنامه‏اي نظرات و نگرش دانش‏آموزان و معلمان از اهميت ويژه‏اي برخوردار است.

پويايي برنامه درسي زماني تحقق مي‏يابد كه گروههاي مختلف كه هر كدام به نحوي در سطوح مختلف در امر برنامه درسي دخالت دارند, به همفكري بپردازند و همچنين به نگرش دانش‏آموزان و معلمان در اين زمينه توجه كافي مبذول شود.

از طرف ديگر آموزش ديني به لحاظ دارا بودن ابعاد متنوع و مرتبط با جنبه‏هاي گوناگون زندگي انسان از مهمترين موضوعات آموزش و پرورش به شمال مي‏رود.

در جوامع با حاكميت ديني , بواسطه تأثير و توجه به پرورش ارزشهاي اخلاقي و اعتقادي فراگيران , تربيت ديني جايگاه ويژه‏اي در برنامه‏هاي آموزش و پرورشي دارد. به همين دليل است كه مأموريت و رسالت اصلي نظام آموزش و پرورش در چنين جوامعي تربيت همه جانبه دانش‏آموزان بر پايه تعاليم و دستورات الهي است.

در نظام آموزش و پرورش كشور اسلامي ايران نيز پرورش فراگيران بر دستورات دين مبين اسلام كه منبعث از قرآن مجيد, سنت و سيره رسول اكرم (ص) و ائمه معصومين (ع) تكيه دارد. پس برنامه‏ريزان درسي و مؤلفين كتب بايد فعاليت‏هايي كه صبفه ديني , اقتصادي و اخلاقي دارد را در اولويت قرار دهند.

بر اساس اسناد موجود هدف از تدريس اين درس در دوره متوسطه تحقق اهداف گران‏سنگي نظير تقويت ايمان و اعتقاد به خداوند , پرورش حس احترا و قدرداني از انبياء, پايبندي نسبت به دستورات ايشان و مواردي نظير آن مي‏باشد و با توجه به اهميت نيل به اين اهداف همواره اين دغدغه براي برنامه‏ريزي و پژوهشگران حوزه تربيت ديني وجود داشته است كه «تا چه ميزاني اهداف مزبور محقق يافته‏اند و موانع عدم تحقق كامل آنها چه بوده‏اند؟

علاوه بر دغدغه اصولي فوق كه به ميزان اثربخشي درس بينش اسلامي و تلاش در جهت رفع موانع تحقق اهداف مربوط مي‏شود, در ساليان اخير دغدغه ديگري در ميان صاحب‏نظران تعليم و تربيت اسلامي بروز كرده است « آيا آموزش‏هاي دين به طور عام و درس بينش اسلامي به طور خاص توانسته در شكل‏گيري هويت ديني دانش‏آموزان مؤثر افتد؟

به بيان ديگر صرف نظر از بررسي ميزان اثربخشي محتواي درس بينش اسلامي در جهت تحقق اهداف آن , اهميت بررسي شكل‏گيري هويت ديني نيز مورد نظر قرار گرفته است.

چرا كه هويت به معناي كيستي انسان به نقل از دكتر كاردان , زماني مطرح مي‏شود كه انسان خود با چيز ديگري مقايسه كند.

احمدلو, مصيب؛ بررسي رابطه ميزان هويت ملي و هويت قوي در بين جوانان تبريز, رساله كارشناسي ارشد جامعه‏شناسي دانشگاه تربيت مدرس , تهران 1381

در واقع هويت همانند ديگر مقولات تنها زماني برجستگي مي‏يابد و مطرح مي‏شود كه در بحران باشد.

دوران , بهزاد ؛ تأثير فضاي سايبرنيتيك بر هويت اجتماعي , رساله دكتري جامعه‏شناسي , دانشگاه تربيت مدرس تهران , 1381

امروزه جهاني‏سازي , تهديدي براي هويت‏هاي ملي و سكولاريسم, تهديدي براي هويت‏هاي ديني مي‏باشد.

لذا پژوهش حاضر بر آن است كه به ميزان تأثير بررسي كتاب ديني سال اول دبيرستان در شكل‏گيري هويت ديني دانش‏آموزان منطقه 7 از ديدگاه معلمان بپردازد.

لازم به ذكر است كه در بخش بيان مسأله به طور اجمال و در فصل دوم به طور كاملاً مشروح ديدگاه پژوهش حاضر در مورد نقش كتاب ديني سال اول دبيرستان در شكل‏گيري هويت ديني دانش‏آموزان ذكر شده است.